ODSŁONIĘTO TABLICĘ PAMIĄTKOWĄ UTWORZENIA ARMII OCHOTNICZEJ
Pamięć to istota duchu narodu.
100 lat temu dla naszego państwa był to czas bardzo trudny dopiero co Ojczyzna odzyskała niepodległość, [1] a już musiała zmagać się z nową nawałą bolszewizmu. [2]
Generał Max Weygand [3] sekretarz Rady Wojskowej Francji w liście do żony z Belgii 7 lipca 1920 roku tak napis: [4]
„Los Polski nie wygląda zachęcająco i pewne niepokoje wydają się uzasadnione. Polacy nie chcą nikogo słuchać, postępują według własnego widzimisię, podsycają nienawiść wokół siebie.
Czy w tych warunkach uda się ich nielicznych przyjaciół oświecić i pokierować tymi ślepymi pegazami, które nie znoszą żadnego wędzidła?
Oto pytanie które stawiam sobie codziennie bez znalezienia na nie odpowiedzi.”
Dla zachodniej Europy niewątpliwie to Polska nadal była przytułkiem ziemi tak jak dla bolszewików – komunistów to tylko ekspansja na zachód Europy.
W sobotę 18 lipca 2020 roku przy ulicy Warszawskiej 6 [5] w Sosnowcu została odsłonięta tablica upamiętniającą 100 rocznicę powstania Armii Ochotniczej, która walczyła z bolszewikami w 1920 roku. W tamtym czasie w kamienicy była siedzibą władz miasta i komisji werbunkowej.
Warto tu zwrócić uwagę że w szeregi armii wstąpiło podczas wojny polsko-bolszewickiej ponad 4 tysięcy ochotników z Zagłębia Dąbrowskiego.
Na uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej przybyli prezydent Sosnowca , prezes Instytutu Pamięci Narodowej, kombatanci, orkiestra i mieszkańcy. W słowach prezes Instytutu Pamięci Narodowej doktor Jarosław Szarek zaznaczył istotę patriotyzmu:[6]
„Przed 100 laty, 18 lipca 1920 roku, była niedziela, od blisko 3 tygodni Polacy uzmysłowili sobie, w jak ogromnym są niebezpieczeństwie, że pod znakiem zapytania stoi tak niedawno odzyskana niepodległość i że tej niepodległości nie ocali się, gdy nie stanie razem cały naród, i to się stało w lipcu 1920 roku”
Kontynuując mówi dalej:
„Zwycięstwo, które przyszło kilka tygodni później, nie byłoby możliwe, gdyby wojsko polskie nie otrzymało wsparcia narodu” – dodał, podkreślając, że żołnierze służb ochotniczych – ok. 100 tysięcy ludzi – wnieśli wówczas do armii zawodowej ducha zwycięstwa. „Sosnowiec i ziemia zagłębiowska dała również swoją kroplę krwi przed 100 laty, to piękny i odważny czyn synów tej ziemi, musimy i chcemy o tym pamiętać”
Historia Narodu Polskiego rozsiana w wielu zakątkach Europy w różnych czasach pokazała że honor ,męstwo i umiłowanie wolności wpisane mamy we krwi tak też naszym obowiązkiem jest pamięć o przodkach.
Na apel Rady Obrony Państwa, podpisany przez marszałka Józefa Piłsudskiego: [7]
„Niech na wołanie Polski nie zabraknie żadnego z jej wiernych i prawych synów, co wzorem ojców i dziadów pokotem położą wroga u stóp Rzeczypospolitej. Wszystko dla zwycięstwa! Do broni!”.
8 lipca 1920 roku Minister Spraw Wojskowych, generał por. Kazimierz Sosnkowski wydał rozkaz Nr 70 29/Org. o utworzeniu z dniem 7 lipca 1920 roku Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej i mianowaniu generała broni Józefa Hallera Generalnym Inspektorem Armii Ochotniczej.
Ten odzew społeczny na odezwę był niezwykle silny.
Do 30 września 1920 w szeregi armii wstąpiło 105.714 ochotników.
Ku pamięci! Instytut Pamięci Narodowej przygotował i odsłania w różnych miejscowościach kilkunastu tablic memoratywnych [8] poświęconych Armii Ochotniczej 1920 roku w miejscach komisji werbunkowych.
tablica pamiątkowa 100 rocznicę utworzenia ochotniczej Armii
[1] Odzyskanie Niepodległości przez Polskę – 1918 roku- 100 rocznica odzyskania Niepodległości Polski- 11 listopad 1918 – 2018 Narodowe święto Niepodległości 11 listopada.
[2] Bolszewizm doktryna wywodząca się z Rosji główny przywódca to Włodzimierz Lenin. Powstanie w latach 1903- 1913 jako fakcja Socjalistycznej Partii Robotniczej Rosji.
[3] Maxme Weygand – urodzony 21 stycznia 1867 roku w Brukseli, zmarł 28 stycznia 1965 w Paryżu generał Armii Francuskich Sił Zbrojnych ,prawicowy polityk, rzecznik kolonializmu Francji. Na krakowskim przedmieściu 5 na ścianie budynku ASP pałacu w Warszawie zobaczymy tablicę pamiątkową.
[4] Cytat listu do żony Maxa Weyganda z 7 lipca 1920 roku miasto Spa w Belgii.
[5] Sosnowiec ulica Warszawska 6 – dnia 18 lipca 2020 uroczystość poświęcenia tablicy memorialnej upamiętniająca 100 rocznicę utworzenie Armii Ochotniczej z powiatu Będzińskiego.
[6] Cytat w czasie uroczystości Prezes IPN- Jarosław Szarek.
[7] Cytat marszałka Józefa Piłsudskiego o apelu do broni.
[8] Akcja IPN-u upamiętniająca tablicami memoratywymi na ścianach kamienic, gdzie odbywał się werbunek ochotników – 100 rocznicę powstania Armii Ochotniczej wojny Polsko –Bolszewickiej.
[9] Jacek Źróbek – Członek Archikonfraterni Literackiej od 2000 roku, podróżnik, fotograf, – udział w konkursach World Press photo, reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę istnienia.
W działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska – współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe, północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.
„JÓZEF
PIŁSUDSKI NA ŁAMACH POLSKIEJ PRASY MIĘDZYNARODOWEJ” [2]
W setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.
Postać marszałka Józefa Piłsudskiego niewątpliwie wpisała się w wielkie wydarzenie
i święto wszystkich Polaków. Józef Piłsudski, [3] polski mąż stanu, polityk,
wojskowy i doskonały strateg. Józef Piłsudski 1867-1935, organizator Związków
Strzeleckich i Legionów Polskich, już w pierwszych dniach po wybuchu I wojny
światowej podjął próby odzyskania przez Polskę niepodległości, wkraczając ze
swoimi oddziałami na tereny zaboru rosyjskiego. Równocześnie w latach 1914-1917
był Komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej. Po kryzysie przysięgowym w 1917
roku został internowany i osadzony w twierdzy w Magdeburgu. Uwolniony na
początku listopada 1918 roku przybył do Warszawy i niebawem objął stanowisko
Naczelnika Państwa. Jako zwierzchnik Polskich Sił Zbrojnych, mianowany
Marszałkiem, był jednym z głównych autorów zwycięstwa w bitwie warszawskiej,
które uchroniło Polskę oraz całą Europę przed ekspansją bolszewizmu. Po
czasowym odsunięciu się od władzy, w wyniku kryzysu wewnętrznego w II RP, w
maju 1926 roku dokonał zamachu stanu i objął realną władzę w państwie. Przez
wielu ówczesnych Polaków był postrzegany jako wielka i wybitna postać. Jego
śmierć niewątpliwie wstrząsnęła rodakami.
Co zobaczymy na wystawie?
Cenne
materiały prasowe [4]
oraz publikacje z lat 30 XX wieku. Pokazują sylwetkę marszałka –jako jednego z
ojców narodu Polskiego i służbą dla Ojczyzny oraz bohatera narodowego.
Ekspozycja została udostępniona przez Andrzeja Koziara oraz Zbigniewa
Walewskiego.
Wśród
pamiątek są cenne zbiory prywatne mieszkańców Nysy: Elżbiety Czepil, Kazimiery
Dykas, Edwarda Hałajko, Janusza Ratyńskiego i innych. Zatrzymując się na
wystawie możemy zobaczyć angielską mapę [5] z Rzeczypospolitej po
rozbiorach z 1799 roku. Warto zwrócić też uwagę na rzeźbę w formie książki
autorstwa Małgorzaty Więcław – Szafrańskiej. Przy portrecie Józefa Piłsudskiego
widnieją słowa jakże ważne dzisiaj:[6]
„NARÓD,
KTÓRY NIE SZANUJE SWEJ PRZESZŁOŚCI
NIE ZASŁUGUJE NA SZACUNEK TERAŹNIEJSZOŚCI
I
NIE MA PRAWA DO PRZYSZŁOŚCI”
Niech te słowa uczą nas świadectwa przodków ,którzy w czasach
wojennych z odwagą i honorem przelewali krew za naród.
[1] Muzeum Powiatowe w
Nysie ul. Biskupa Jarosława 11
[2] Wystawa pt: „Józef
Piłsudski na łamach polskiej prasy międzywojennej”
[3] Józef Piłsudski
urodzony 5 grudnia 1867 w Zułowie, zmarł
12 maja 1935 w Warszawie to polski działacz społeczny i niepodległościowy,
żołnierz, polityk, mąż stanu; od 1892 członek Polskiej Partii Socjalistycznej i
jej przywódca w kraju, twórca Organizacji Bojowej PPS -1904 i Polskiej
Organizacji Wojskowej -1914, kierownik Komisji Wojskowej i Tymczasowej Rady
Stanu -1917, od 11 listopada 1918 naczelny wódz Armii Polskiej, w latach
1918–1922 naczelnik państwa, pierwszy marszałek Polski- 1920; przywódca obozu
sanacji po przewrocie majowym 1926, dwukrotny premier Polski 1926–1928 i 1930;
wywarł decydujący wpływ na kształt polityki wewnętrznej i zagranicznej II RP.
[4] Materiały prasowe z
lat 30 XX wieku – Andrzeja Koziara oraz Zbigniewa Walewskiego
[5] Angelska mapa
Rzeczypospolitej po rozbiorach z 1799 roku
[7]
Jacek Źróbek –
pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od
2000 roku, podróżnik, fotograf, – udział w konkursach World Press photo,
reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik
blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz
współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych
między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
W
działalności publicznej- współpraca z Muzeum Miasta Mysłowice, dla Śląska –
współpraca z Stowarzyszeniem –Solidarni 2010, oraz wspieranie patriotycznych
inicjatyw dla Ojczyzny. Byłem fotografem kilku wielkich wydarzeń i uroczystości
państwowych w Polsce i Europie. Moje szlaki przemierzone to południowe,
północne, zachodnie, w niewielkiej część wschodnia.
PIKNIK
MILITARNY W 100 ROCZNICĘ WYBUCHU I POWSTANIA ŚLĄSKIEGO
W
sobotę 18 maja 2019 roku [1]
zapraszam na Plac Sejmu Śląskiego i Placu Chrobrego do Katowic [2]
od godziny 12:00
Gdzie rozpocznie się wydarzenie zorganizowane w związku
z obchodami wybuchu powstań śląskich. [3] Jako PIKNIK MILITARNY
Inicjatorami wydarzenia są marszałek województwa Śląskiego
[4] Jakub Chełstowski, oraz
wojewoda śląski [5]
Jarosław Wieczorek.
W programie między innymi prezentacja służ mundurowych, grup
rekonstrukcyjnych i sprzętu wojskowego. Będzie można zobaczyć między innymi transporter
opancerzony „Rosomak” [6]
W trakcie pikniku wystąpi zespół Pieśni i tańca „Śląsk”.
[7]
[8] Jacek Źróbek –
pracownik w jednostce samorządowej. członek Archikonfraterni Literackiej od
2000 roku, podróżnik, fotograf, – udział w konkursach World Press photo,
reporter pasjonat turystyki górskiej, miejskiej, pisarz, dziennikarz, Katolik
blogowy redaktor parafialnego ,,Dzwonka Janowskiego” lata 2007- 2018, oraz
współautor publikacji w gazecie „Co tydzień”, i innych, książkowych religijnych
między innymi o Prymasie Józefie Glempie. Autor zdjęć i filmów podróżniczych.
Autor
kilku wystaw. Między innymi wystawy o dekanacie Mysłowickim w 140 rocznicę
istnienia.
227 ROCZNICA KONSTYTUCJI 3 MAJOWEJ TWARZE NIEPODLEGŁOŚCI
Setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości [1] – to ważna data dla Polaków. Chociaż uroczystości niepodległościowe przypadają na 11 listopada [2], to już w wielu miastach przypomina się o odradzaniu się ojczyzny. Wiele wydarzeń zaplanowano też na Litwie. Mennica wypuściła medal pamiątkowy [3]. W Mysłowicach na rynku zobaczymy wystawę zatytułowaną: „Twarze Niepodległości” [4] na instalacji rura parku, która będzie nam towarzyszyła aż do 11 listopada. Wystawa przedstawia postacie które wpisały się w odzyskanie Niepodległości.
Zobaczymy tam:
Marszałka Józefa Piłsudskiego,
Romana Dmowskiego-polityka,
Ignacego Paderewskiego –pianisty i polityka,
Wojciecha Korfantego[5] – polityk Śląski działacz narodowy,
oraz Ignacego Daszyńskiego – polityka założyciela PPSD w Galicji i Śląsku Cieszyńskim.
To postacie znane, bo tworzące historię Niepodległości na arenie międzynarodowej. Chociaż historia pisana jest wybitnymi postaciami z kręgów polityki to trzeba też wspomnieć o powstańczych czynach powstańców – czy to Śląskich [6], Wielkopolski i innych.
Dla pokolenia tamtych czasów, gdy na mapie przez 123 lata nie było Polski, ważnym wyzwaniem były słowa:
„Bóg, Honor, Ojczyzna”[7] oraz zawierzenie matce Bożej.
To właśnie te wartości były wpisane w poczty sztandarowe, którym częstym wizerunkiem była Matka Boża i słowa „Bóg, Honor, Ojczyzna” nieodłącznym powstańczym wizerunkiem, też był krzyż,
czy Madonna z Ostrej Bramy lub Królowa Polski z Jasnej Góry z modlitwami.
Czy współczesne pokolenie mówiące o wolności,
jest w stanie odważnie bronić Ojczyzny, jak kiedyś broniło ojczyzny pokolenie powstańcze Śląska, czy Wielkopolski ?
Czy wartości jak „Bóg Honor Ojczyzna” – dla pokolenia współczesnych targowiczan –z PO, Nowoczesnej, PSL i kodu ma jakieś znaczenie ?
Patriotyzm to wartość nieodłączna z umiłowaniem do Ojczyzny i pokolenia przodków tworzący Naród, o których trzeba pamiętać i bronić.
[2] 11listopad – Narodowe Święto Niepodległości w 1918 roku – po 123 latach zaborów -1795-1918 , gdy z map świata Polska została wymazana. Święto zostało zatwierdzone i ustanowione ustawą z 23 kwietnia 1937. W 1945 roku została zniesiona po latach 1989 roku przywrócone święto. 10 listopada 1918 na dworzec główny w Warszawie przyjeżdża z Berlina Józef Piłsudski zwolniony z więzienia w Magdeburgu .Przywitał go regent książę Zdzisław Lubomirski ,a gubernator Hans von Beseler – przekazuje władzę Radzie Regencyjnej. Symboliczna data 11 listopada – to przekazanie władzy zwierzchniej nad wojskiem brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu przez radę regencyjną. 14 listopad 1918 rok to formalne zakończenie i przekazanie zwierzchnictwa nad państwem Józefowi Piłsudskiemu, który tego samego dnia mianuje Ignacego Daszyńskiego prezydentem gabinetu ministrów .
[3] Numizmatyczna moneta na 100-lecie Niepodległości wydana przez mennicę
[4] Wystawa pt.: „Twarze Niepodległości ” znajdująca się na rynku Mysłowickim przygotowana przez MOK przypominająca postacie, które w czasie okresu międzywojennego tworzyły wolną Polskę wystawa można zobaczyć do 11 listopada
[5] Wojciech Korfanty – urodzony 20 kwietnia 1873 roku w Siemianowicach Śląskich, zmarł 17 sierpnia 1939 roku w Warszawie –to przywódca Narodowy Górnego Śląska związany z Chrześcijańską demokracją. W dniu 25 października 1918 roku występuje w Reichstagu z żądaniem przyłączenie do Państwa Polskiego wszystkich ziem Polskich zaboru Pruskiego, oraz Górnego Śląska. 1920 rok był Polskim Komisarzem plebiscytowym na Górnym Śląsku.
[6] Powstania Śląskie – I powstanie 16-24 sierpnia 1919 roku – wybuchło w Mysłowicach pod wodą Alfonsa Zgrzebnioka – a było odpowiedzią na pacyfikację górników przez oddziały Grenzschutz , II powstanie wybuchło w nocy z 19 na 20 sierpnia i trwało do 25 sierpnia 1920 roku. III powstanie wybucha w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku trwało do5 lipca 1921 roku – był największym zrywem powstańczym Ślązaków w XX wieku
[7] Bóg, Honor, Ojczyzna – słowa wpisane w wartości żołnierskie, powstańcze,
i szlacheckie, ukazujące korzenie chrześcijańskie. Słowa te znajdują się na sztandarach często z wizerunkiem Matki Bożej Królowej Polski, czy Madonny z Ostrej Bramy – w czasie odzyskiwania Niepodległości wizerunek Madonny z Ostrej Bramy posiadał
1 pułk szwoleżerów Józefa Piłsudskiego –tu warto dodać że sam Marszałek był wielkim czcicielem Matki Bożej z Ostrej Bramy. Historia zawierzenia Matce Bożej przewija się w wielu wiekach, tu można wymienić królów np. Jana Kazimierza, czy Jana Sobieskiego, ale i powstańców ze śląska ,którzy zawierzali opiekę Madonnie z Piekar
„MARYJA Z OSTREJ BRAMY. STRAŻNICZKA POLSKICH KRESÓW”
Ciekawa publikacja albumowa została zaprezentowana przez salezjanina księdza Jarosława Wąsowicza[1] w Wileńskim kościele Świętego Ducha [2] jest to: „Maryja z Ostrej Bramy. Strażniczka polskich Kresów” [3] – Premiera książki nastąpiła w czwartek, 16 listopada w czasie gdy obchodzone jest liturgiczne wspomnienie Matki Bożej Ostrobramskiej[4]. Zajrzyjmy do książki znajdziemy tam historię kultu Cudownego Obrazu, ale też okoliczności koronacji[5] i pobożności.
Jeden z rozdziałów jest poświęcony czci Matki Bożej Miłosiernej przez marszałka Józefa Piłsudskiego.
Jakie znaczenie ma ta publikacja?
Jak wiemy rok 2017 obfitował w kościele jubileuszami Maryjnymi- 100 lecie objawień Matki Fatimskiej było w centrum uwagi, ale mieliśmy też Polskie jubileusze to 300 lecie koronacji obrazu Matki Bożej z Jasnej Góry, 140 lecie objawień maryjnych w Gietrzwałdzie.
Jakże zapomniana jest Matka Miłosierdzia z Ostrej Bramy –która 2 lipca 1927 roku była koronowana czyli minęło 90 lat. Dla kresowian i Litwinów to ich ukochana matka. Za rok będziemy obchodzili 100 rocznicę odzyskania Niepodległości. Może dlatego warto spojrzeń też jak to ważny wymiar religijny był okresu dwudziestolecia międzywojennego. Tak mówił podczas wernisażu autor książki ksiądz Jarosław Wąsowicz:
„W zamyśle arcybiskupa Romualda Jałbrzykowskiego, ale także władz Polski, koronacja Matki Bożej Ostrobramskiej 2 lipca 1927 roku miała stać się dziękczynieniem polskiego narodu za odzyskanie niepodległości. Nieprzypadkowo na to miejsce wybrane zostało Wilno, ponieważ w okresie zaborów to skromne Ostrobramskie Sanktuarium nabrało na znaczeniu. Tu modlili się polscy patrioci, tutaj natchnień do podnoszenia ciemiężonych narodów Rzeczypospolitej szukali nasi poeci”
Książkowy album składa się z pięciu rozdziałów:
„Koronacja obrazów maryjnych na przestrzeni wieków”,
„Matka Miłosierdzia z Ostrej Bramy”,
„Przygotowania do koronacji obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej”,
„Koronacja obrazu Matki Miłosierdzia”,
„Udział Józefa Piłsudskiego w uroczystościach koronacyjnych”.
Są tu również podstawowe dokumenty związane z koronacją ostrobramską:
dekret papieża Piusa XI zezwalający na koronowanie obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej,
list pasterski metropolity wileńskiego Romualda Jałbrzykowskiego i kazanie koronacyjne, które podczas wileńskich uroczystości wygłosił biskup Kazimierz Mikołaj Michalkiewicz.
Ponadto zamieszczono też rozważania związane z koronacją i kultem Matki Bożej Miłosierdzia, błogosławionego Księdza Michała Sopoćki, spowiednika Świętej siostry Faustyny Kowalskiej.
Książka posiada bogatą kolekcję zdjęć z archiwum diecezjalnego w Białymstoku, oraz część fotografii pochodzi ze zbiorów prywatnych.
Dla wielu kresowian, ale i Polaków – publikacja powinna się znaleźć w domowej bibliotece.
[1] Ksiądz –Jarosław Wąsowicz salezjanin, kapłan, publicysta magazynu salezjańskiego „Don Bosco”, „Gazety Polskiej Codziennie”, „Kuriera Wnet”, „Tygodnika Noteckiego”, od października 2016 r. współautor audycji „Tropem Odkrywców” w Radio Poznań. Dyrektor Archiwum Salezjańskiego Inspektorii Pilskiej. Wykładowca historii Kościoła w WSD Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie. Naukowo zajmuje się badaniem dziejów antykomunistycznej konspiracji po 1945 roku, młodzieżowej opozycji i NSZZ „Solidarność” w PRL-u, historią Kościoła w tym okresie, martyrologią duchowieństwa w czasie II wojny światowej, historią salezjanów w Polsce oraz naukami pomocniczymi historii. Od 2008 roku jest organizatorem Ogólnopolskiej Patriotycznej Pielgrzymki Kibiców na Jasną Górę. W latach 2003-2015 był przewodnikiem grupy „żółtej” w Międzynarodowej Pielgrzymce Pieszej Suwalki-Ostra Brama
[2] Kościół Świętego Ducha w Wilnie – Wybudowany przez Dominikanów
[3] „ Maryja z Ostrej Bramy .Strażniczka Polskich kresów ”pozycja albumowa , 70 stron autor ksiądz Jarosław Wąsowicz.
[4] 16 listopad – Liturgiczne wspomnienie Matki Bożej Miłosierniej – zwanej Ostrobramską- W Wilnie przez cały tydzień uroczystości odbywają się nabożeństwa ku czci Matki Bożej –tzw Oktawa
[5] 90 rocznica koronacji Obrazu Matki Bożej Miłosiernej- 2 lipiec 1927
Wędrując od dworca kolejowego w Wilnie[1] ulicą Geležinkelio gatvė czyli kolejową dotrzemy do ulicy Aušros Vartų gatvė i bramy[2] niegdyś pełniącą jako fortyfikacja obronna miasta i jako jedyna z 9 zachowała się ,a została wzniesiona na początku XVI wieku. Mury obronne miały chronić przed atakami Tatarów i zawiłych relacji z Rosją w 1503 roku
Kamień węgielny położono tam, gdzie droga do Miednik czyli do Mińska. Całe miasto zostało otoczone murem w 1522 roku. Dla wielu turystów i pielgrzymów to początek poznawania Wilna. Litwini tą bramę nazywają „Ausros Vartai„ co znaczy Ostra Brama.
Jaką tajemnicę kryje i dlaczego zachwyca ?
Patrząc na bramę – jest wysoka, czworoboczna, ozdobiona motywami architektonicznymi na środku zobaczymy fresk -Pana Jezusa Króla [3] w niebie pochodzi prawdopodobnie z XVIII wieku , wcześniej był namalowany jako obraz na desce. U góry płaskorzeźby dwóch gryfów trzymających tarczę z Pogonią. Pan z prawej strony przedstawia St. Kazimierz; lewy – wydaje się być strażnikiem wileńskiej katedry świętego Stanislav
Przejdźmy przez bramę, gdy już miniemy bramę od zewnątrz, ukarze nam się kapliczka z cudownym obrazem Matki Bożej. Adam Mickiewicz [4] tak w swojej inwokacji wspominał :
„…Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem! Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem (…)”
Brama ocalała od zburzenia na początku XIX wieku dzięki sąsiedztwu domurowanej do niej kaplicą z cudownym obrazem Matki Bożej. Kaplica z obrazem Matki Bożej Miłosiernej znajduje się nad bramą. Gdybyśmy szli od strony miasta ulicą Ostrobramską miniemy kościół świętej Teresy[5] i zobaczymy Ostrą Bramę. Budynek z zewnątrz ma trzy okna ,po bokach małe w środku duże w którym widać cudowny obraz Madonny. Na zewnętrznych murach przy małych oknach u góry widnieją napisy po lewej jest ,,SUB TUUM PRAESIDI UM”, po prawej zobaczymy: „COMFUGIMUS”- Pod Twoją Obronę . Powyżej kaplicy na sklepieniu trójkątnym frontonie widnieje napis ,,MATER MISERICORDIAE”- Matki miłosierdzia i płaskorzeźba „Oko Boga”- przypominający łuk tryumfalny W pierwotnej wersji napisy były po Polsku do 1863 roku [6], gdy car zakazał wtedy to napisy zastąpiono na łacinę 1933 rok napisy wróciły na język polski ,dziś znów widzimy łacińskie zwroty –to niewątpliwie język kościoła uniwersalnego dla wiernych . Kaplica – jest niemal w kształcie kwadratowego planu 7×7 metra. W 1829roku budynek zyskał późny styl klasyczny. Do kaplicy wchodzi się z kościoła świętej Teresy w holu prowadzą schody tam też zobaczymy obraz ikonę upamiętniającą wizytę Papieża Jana Pawła II w Wilnie[7]. Nad schodami zobaczymy napis: „PORTA MISERICORIAE”. Nawiedzając kaplicę Madonny zobaczymy epitafia dziękczynne pielgrzymów ,których Matka Boża uratowało od chorób. Uklęknijmy przed cudownym obrazem Madonny i słowach dziękczynienia módlmy się tak :
Gdy już chwile medytacji zostaną zakończone przyjrzyj się Madonnie to obraz mający cechy włoskiego renesansu nieznanego autora i czasu powstania tego obrazu
Badania nad ikoną pokazują że jest bardzo stara wykonana w stylu bizantyjskim, jako ikona prawosławna, która na Litwie 1363roku została przywieziona przez wielkiego księcia litewskiego Olgierda -ale jest to tylko legenda XIX wieku dziś całkowicie odrzucona.
Współczesne badania sugerują, że obraz został stworzony w około 1620-1630 roku [9] i mógł być namalowany na wzór holenderskiego artysty Martina de Voso. Nie wiadomo też dokładnie, kiedy pojawił się on w wiodącej na południe Bramie Miednickiej, zwanej później Ostrą. Został umieszczony we wnęce ściennej od strony miasta. Zwróćmy oczy na obraz to madonna bez dzieciątka. Obraz, o rozmiarze 200 x 163 cm jest namalowany temperą na ośmiu dębowych deskach. Później był kilkakrotnie przemalowywany farbami olejnymi. Jedyny z pięciu koronowanych obrazów znajdujących się na Litwie przedstawia Madonnę bezdzieciątka Jezus. Nasze oczy nie dostrzegą wszystkiego gdyż jest ubrana w sukienkę. Obraz Matki Bożej Ostrobramskiej przedstawia Madonnę z głową lekko pochyloną w prawo, ze skrzyżowanymi na piersiach dłońmi i spuszczonymi oczami. Przyjrzyj się wyrazowi twarzy Maryi, a zobaczysz ból, skupienie, a jednocześnie tchnie niezwykłym spokojem, wdziękiem i słodyczą. Głowę Madonny otacza czterdzieści promieni. Dwie korony pierwsza pochodzi z końca XVII wieku, a druga z XIX wieku ozdobiona została klejnotami ofiarnymi jako wota. Gdy przyjrzymy się na koronę pochodzącą z połowy XVIII wieku dostrzeżemy, że korona jest podtrzymywana przez dwa aniołki i ozdobiona sztucznymi kamieniami.
Ważna datą jest 2 lipiec 1927 rok[10] wtedy to zostaje dokonana uroczysta koronacja obrazu złotymi koronami. Koronacji dokonał arcybiskup metropolita warszawski Kardynał Aleksander Kakowski w obecności prezydenta Ignacego Mościckiego i marszałka Józefa Piłsudskiego. W 1671 roku [11] obraz został pokryty ozdobną srebrną sukienką wykonaną przez złotników wileńskich. Później ta sukienka z nieznanych powodów została zastąpiona inną, która zachowała się do dzisiaj. Na dole widnieje duży, srebrny półksiężyc [12] z napisem, z którego wynika, że jest to wotum. Napis ten mówi:
„Dzięki Tobie składam Matko Boska za wysłuchanie próśb moich, a proszę Cię Matko Miłosierdzia zachowaj mnie w łasce i opiece Swojej Przenajświętszej W.I.J. 1849 roku.”
Kult obrazu ostrobramskiego rozpoczęli ojcowie Karmelici [13] z Małopolski, którzy w 1624 roku zostali sprowadzeni do Wilna. Ksiądz Franciszek Kielczewski postanawia w 1671 roku na parceli obok bramy postawić drewniany kościółek[14], a przy obrazie zbudować schody, małą galeryjkę i daszek z okiennicami osłaniającymi wizerunek Madonny.
12 kwiecień 1671 roku to dla mieszkańców Wilna wyjątkowe wydarzenie wtedy to nastąpiło uroczyste wyświęcenie kaplicy i wprowadzenie do niej obrazu Matki Boskiej.
W uroczystości uczestniczył biskup Aleksander Sapieha, który poświęcił kaplicę, oraz najwyżsi dostojnicy świeccy Wielkiego Księstwa Litewskiego, profesorowie i studenci Akademii Wileńskiej, oraz ludność Wilna licznie zebrana przy Ostrej Bramie. Obraz z kościoła Świętej Teresy do kaplicy przenieśli hetman Michał Kazimierz Pac, Krzysztof Zygmunt Pac, kanclerz Wielkiego Księstwa Litewskiego, książę Aleksander Hilary Połubiński -marszałek wielki Litewski i senatorowie.
Jest rok 1706 dla Wilna to czas pożarów, wtedy to ksiądz Franciszek Kielczeski 18 maja 1706 roku wprowadzić specjalne „nabożeństwo Ostrobramskie”- kult Madonny rozszerza się. Kolejny wielki pożar w 1716 roku Wilna doprowadza że spłonęła drewniana kapliczka Ostrobramska, ale obraz Matki Bożej został uratowany. Karmelici przenieśli go swojego kościoła Świętej Teresy. Wtedy to podjęto decyzję o budowie murowanej kaplicy w stylu barokowym i od 1726 roku zostaje tam obraz Najświętszej Marii Panny. Dziewięć lat później w 1735 roku w listopadowe święto Opieki Matki Najświętszej stały się główną uroczystością ostrobramską zawsze obchodzoną 16 listopada każdego roku. Z przekazów mówionych na święto aż do 1790 roku przenoszono wizerunek Maryi do kościoła świętej Teresy. Jest rok 1798 w kościele świętej Teresy zostaje umieszczona kopia, a namalowana przez Fabiana Meynarowicza. Dla kultu Madonny w 1761 roku karmelita ojciec Hilarion -ksiądz Rościszewski wydaje Relację o Cudownym Obrazie. W 1764 roku powstaje zakrystia obok kaplicy. Papież Klemens XIV dostrzega cudowny obraz i w 1773 roku uznał kult Matki Boskiej Ostrobramskiej oraz zatwierdził założone przy Ostrej Bramie bractwo Opieki Najświętszej Maryi Panny.
Zbudowany w latach 1633 -1654 kościół Świętej Teresy, karmelici uzyskali w 1688 roku przywilej opieki nad obrazem bramnym[15]. Od tej daty rozpoczął się kult obrazu, który zaczął słynąć łaskami. Kult i sława rosły i przetrwały liczne wojny i klęski. Obecna kaplica została wybudowana w latach 1829 – 1830[16], z tego też okresu jest galeria i schody.
Jedno wydarzenie wiąże się też z Ostrą Bramą i kultem Miłosierdzia Bożego[17]. Obraz Miłosierdzia Bożego został namalowany w Wilnie i wystawiony publicznie w Ostrej Bramie 26 -28 kwietnia 1935 roku. Tam też święta Faustyna miała wizję triumfu obrazu Miłosierdzia Bożego.
Na tympanonie widnieje znak Opatrzności Bożej a na nim mała sygnaturka zwieńczona krzyżem. Niżej napis łaciński „ Mater Misericordiae, sub Tuum Praesidium confugimus” –co znaczy Matko Miłosierdzia pod Twoją obronę uciekamy się. Przyjrzyjmy się jeszcze raz kaplicy -jest niewielka, sklepiona trzema łukami, ma trzy okna i żelazną balustradę.
Na sklepieniach są stiukowe płaskorzeźby, przedstawiające Gwiazdę Betlejemską, a po obu jej stronach wyobrażenia Arki Noego i Arki Przymierza. Przy ołtarzu wznoszą się cztery korynckie kolumny. Między nimi są posągi świętego Joachima i świętej Anny – rodziców Najświętszej Maryi Panny. Ściany kaplicy wyłożone są boazerią, która stanowi piękne tło dla srebrnych wotów z wygrawerowanymi na nich wezwaniami litanijnymi.
W kronikach kaplicy można przeczytać świadectwa cudów za wstawiennictwem madonny Ostrobramskiej. Jest rok [18]
„1671. Po raz pierwszy przyniósł przed obraz w kaplicy, dwuletniego dziecka z drugiego piętra na jakąś szansę na kamiennej podłodze tak gwałtownie spadły na ziemię martwy zostały podniesione. Zatroskani rodzice dziecka … matce ostrobramskie malowania zlecone wysoce ufając, że ich modlitwy zostaną na pewno wysłuchane. Następnego dnia, dziecko znaleziono powodzeniem, bez najmniejszego uszczerbku na ciele i bez najmniejszego bicia. W tym celu, dziękując Matce Najświętszej, wiecznej pamięci wybitnego cud cud malowane tablicy reprezentującej samego roku w dniu 6 maja. wisiał w kaplicy, która wtedy razem z kaplicą w 1715 roku. 27 maja. wypalony. „
Po kasacie Zgromadzenia Karmelitów w 1844 roku kościół świętej Teresy z kaplicą zamieniono na kościół parafialny, taki stan istnieje do dzisiaj.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Arcybiskup Romuald Jałbrzykowski, metropolita Wileński w czasie wizyty w Rzymie w dniu 21 stycznia 1927 roku poprosił papieża Piusa XI o pozwolenie na koronację. 9 lutego 1927 kongregacja Obrzędów wydaje dekret wyrażający zgodę na koronację. Przed koronacją dokonano konserwacji obrazu. Uczynił to profesor Jan Rutkowski, który wcześnie konserwował obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.
O godzinie siedemnastej 1 lipca 1927 roku w procesji przeniesiono obraz Matki Boskiej z Ostrej Bramy do Katedry. W procesji udział wzięło 7 arcybiskupów i biskupów, około 500 kapłanów i wiernych.
W dniu 2 lipca 1927 roku [19] obraz uroczyście został koronowany. Madonna Ostrobramska otrzymała dwie złote korony. Jest godzina 10:00 -2 lipca 1927 roku rozpoczynają się uroczystości. Obraz Madonny zostaje umieszczony na specjalnym ołtarzu przed katedrą Wileńską ,wtedy to kardynał Aleksander Kakowski nakłada korony na obraz Madonny. Złote korony zostały ufundowanych ze składek społecznych. W uroczystej mszy świętej kazanie wygłosił biskup Kazimierz Mikołaj Michalkiewicz -sufragan Wileński.
W tym samym czasie kardynał August Hlond -prymas Polski, odprawiał mszę świętą dla pielgrzymów w kościele świętego Jakuba i Filipa na Łukiszkach, a biskup Józef Rancan -sufragan Ryski – w kościele świętego Jerzego przy placu Elizy Orzeszkowej.
Uroczyste Te Deum i procesja obrazu do Ostrej Bramy zakończyły obrzędy koronacyjne, w których wzięło udział 28 biskupów z prymasem Augustem Hlondem na czele.
Sanktuarium Ostrobramskie szczęśliwie przetrwało liczne wojny i okupacje, pełniąc nieprzerwanie swą funkcję religijną. To tutaj i dzisiaj, jak i przed wiekami, przybywają rzesze pielgrzymów z całego świata. 4 września 1993 roku modlił się tu papież Jan Paweł II. [20]
.„Ta Ostrobramska świątynia od wielu już wieków każdego dnia widzi licznych pielgrzymów, przynoszących Matce Miłosierdzia swoje radości i troski. Dlatego ta Brama stała się miejscem spotkania z Matką Chrystusa i Kościoła, miejscem jedności wszystkich wierzących tego kraju. Chrześcijanie z Litwy, Polski, Białorusi, Ukrainy i innych krajów gromadzą się tu, by w obliczu Dziewicy Maryi, jak bracia i siostry dzielić się tą samą wiarą, jedną nadzieją i prawdziwą miłością(….).”
Papież Jan Paweł II w czasie wizyty 4 września 1993 roku ofiarował „Złotą różę”
Latem z Polski wyrusza piesza pielgrzymka [21] do Madonny z Ostrej Bramy. Kult Matki Wileńskiej trwa każdy turysta, czy pielgrzym zatrzymuje się w zadumie nad obrazem.
Wśród pielgrzymów była też grupa Archikonfraternia Literackiej [22] z Mysłowic.
„Madonno co Wileńskiej Ostrej Bramy spoglądasz na miasto, otocz mieszkańców i pielgrzymów swoją opieką, pomagaj w czasie dnia i nocy. Amen”
W kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej msze święte [23] odprawiane w języku litewskim są o godzinie 9:00 ,a o 10:00 w języku Polskim. Nie wstydź się łez, gdy odmawiasz litanię u Ostrej bramy mówiąc słowami:
„Królowo Korony Polskiej – módl się za nami”
Gdy już wyjdziesz z kaplicy w stronę miasta podziwiać zakątki Wileńszczyzny niech cię prowadzi wieszcz Adam Mickiewicz opowiadając tak
„…Na Ponarskiej Górze Przy ognisku myśliwskim, Na niedźwiedziej skórze Leżał , słuchając pieśni mądrego Lizdejki, A Wiliji widokiem i szumem w Wilejki… (…). ” –,,PAN Tadeusz ”
Sięgając przeszłości idź ku przyszłości, gdzie odkrywanie Wilna pozwoli poznać architekturę, kulturę i mieszkańców.
[2] Brama –fortyfikacja obronna otaczająca całe miasto, powstanie około 1522roku -mająca chronić przed atakami Tatarów -kiedyś było bram 9 , jedyna zachowana północna znana bramą Miednicką –dziś Ostrą bramą –co można tłumaczyć na ostrzu noża
[3] Na ścianie bramy zobaczymy fresk Jezusa Króla, po drugiej stronie idąc od miasta zobaczymy kaplicę z Łaskami słynącymi obrazem Madonny zwanej Ostrobramską
[4] Adam Bernard Mickiewicz herbu Poraj ur. 24 grudnia 1798 w Zaosiu lub Nowogródku zm. 26 listopada 1855 w Konstantynopolu – polski poeta, działacz polityczny, publicysta, tłumacz, filozof, działacz religijny, mistyk, organizator i dowódca wojskowy, nauczyciel akademicki.
[13] Ojcowie Karmelici – wywodzący się z Małopolski
[14] Przybywają Karmelici do Wilna 1624 roku 1671 –powstaje drewniany Kościółek obok bramy
[15] 1688 rok oo. Karmelici uzyskują przywilej opieki nad obrazem bramowym i rozpoczyna się kult Madonny i cuda łaski uproszone przez Maryję
[16] Ostateczna budowla kaplicy ,która jest do dzisiaj uzyskała kształt latach 1829 – 1830
[17] Kult Bożego Miłosierdzia i wystawienie obrazu Miłosierdzia Bożego publicznie w Ostrej Bramie 26-28 kwietnia 1935 roku
[18] Świadectwa cudów zapisanych w kronikach kaplicy Matki Bożej
[19] 2 lipca 1927 roku- koronacja obrazu dwoma koronami
[20] Papież Jan Paweł II pielgrzymuje na Litwę do Wilna 4 września 1993 roku modląc się w kaplicy Ostrobramskiej różańcem ,oraz ofiarowuje Wotum – „Złotą Różę”
Szlakiem podróżnika -Jacka 